Termin Bank Centralny pojawia się prawie zawsze w języku finansowym i politycznym. Choć istnienie Banku Centralnego jest podstawą prawidłowego funkcjonowania kraju, to wiedza o tym, czym właściwie bank centralny się zajmuje, nie jest zbyt powszechna. Dowiedz się zatem, czym dokładnie zajmuje się Bank Centralny, na czym polega funkcjonowanie Banku Centralnego oraz jakie są organy Narodowego Banku Polskiego.
Co to jest Bank Centralny? Jakie są funkcje banku centralnego?
Bank Centralny stoi na czele finansów kraju i integruje cały jego system bankowy. Efektywne działanie tej instytucji zapewnia realizację głównych celów gospodarczych dobrze funkcjonującego kraju.
Bank Centralny ma monopol na tworzenie waluty centralnej (czyli głównej waluty danego kraju) i odpowiada za jej emisję. Jest także jedyną instytucją, która ma do tego uprawnienia.
Funkcje Banku Centralnego
Teraz powiemy słów kilka, na temat funkcji Banku Centralnego. Otóż poza najważniejszą funkcją, czyli emisją walut, Bank Centralny pełni również funkcję „banku”, co oznacza, że opierają się na nim wszystkie inne banki komercyjne. W praktyce Bank Centralny kontroluje działalność banków komercyjnych. Potrafi zdefiniować rezerwy, jakie musi posiadać oraz ustanowić system rozliczeń walutowych i rozrachunek międzybankowy. Jeśli status banku komercyjnego na rynku jest zagrożony, bank centralny jako pożyczkodawca nadrzędny może udzielić kredytu mniejszym instytucjom – może to być kredyt redyskontowy lub kredyt lombardowy.
Bank Centralny odpowiada za normalne funkcjonowanie i stabilność prawie całego systemu bankowego w kraju, a jednocześnie nadzoruje przestrzeganie przez bank przepisów prawa bankowego. Funkcje Banku Centralnego są ściśle określone i odgrywają bardzo istotną rolę w rozwiniętej gospodarce rynkowej.
Bank Centralny w Polsce
Źródło: Freepik.com
Narodowy Bank Polski pełni rolę Banku Centralnego w naszej ojczyźnie. Znajduje się w Warszawie. Konstytucja RP, Ustawa o Narodowym Banku Polskim i Prawo Bankowe, jasno określają zadania polskiego banku centralnego.
Funkcjonowanie Banku Centralnego w Polsce i organy Narodowego Banku Polskiego
Narodowy Bank Centralny jest całkowicie niezależny od innych instytucji kraju, w tym od rządu. Składa się z trzech głównych organów: Prezesa NBP, Komitetu Polityki Pieniężnej i Komitetu Zarządzającego NBP.
Organy Narodowego Banku Polskiego
Prezes Narodowego Banku Polskiego jest powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta RP, na sześcioletnią kadencję i jest przewodniczącym Komitetu Polityki Pieniężnej i Komitetu Zarządzającego NBP.
Skład Rady Polityki Pieniężnej to: prezes NBP i dziewięciu członków, powoływanych przez Prezydenta, Sejm i Senat – każdy powołuje trzech członków.
Zadaniem Rady Polityki Pieniężnej jest ustalanie założeń polityki pieniężnej, a także zasady jej realizacji. To rada ustala wysokość stóp procentowych i zatwierdza plan finansowy Banku Centralnego.
Zarząd Narodowego Banku Polskiego kieruje działalnością Banku Centralnego. Podstawowym zadaniem zarządu jest realizacja uchwał Rady Polityki Pieniężnej.
Funkcjonowanie Banku Centralnego
Bank centralny jako instytucja państwowa spełnia trzy podstawowe funkcje:
- Banku państwa – jest najważniejszym bankiem w kraju związanym z sektorem walutowym – do realizacji swoich założeń wykorzystuje specjalne narzędzia. Odpowiada za stabilność waluty – w gospodarce rynkowej nikt nie jest upoważniony do przejęcia tego zadania od banku centralnego. Prowadzi rachunki bankowe rządu i centralnych agencji państwowych, Państwowego Funduszu Specjalnego i Departamentu Budżetu Państwa oraz wykonuje polecenia zapłaty. Obsługując budżet krajowy, bank centralny jest również znany jako kasjer rządowy.
- Banku emisyjnego – posiada wyłączne prawo do wydawania gotówki, co jest związane z emisją banknotów, organizacją obiegu pieniądza i regulacją podaży pieniądza (w tym poprzez stosowanie stóp procentowych i operacje otwartego rynku). Określa kwotę emisji i czas przepływu gotówki. Ponadto organizuje obieg gotówki i reguluje obieg gotówki.
- Banku banków – ma wpływ na liczbę kredytów bankowych i intensyfikację kreacji bezgotówkowej waluty. Wynika to z faktu, że rezerwy walutowe innych banków są utrzymywane na rachunkach banku centralnego, a sam bank centralny jest źródłem ich rezerw kredytowych. Dlatego rozlicza się z bankami i innymi instytucjami finansowymi. Organizuje system rozliczeń walutowych, prowadzi bieżące rozliczenia międzybankowe oraz aktywnie uczestniczy w międzybankowym rynku pieniężnym. Bank centralny odpowiada również za stabilność i bezpieczeństwo całego systemu bankowego. Jako bank banku kontroluje działalność banków komercyjnych, w szczególności ich zgodność z prawem bankowym
Bibliografia:
- https://www.nbp.pl/.
Najnowsze komentarze