Czym jest koszt alternatywny?

Przedsiębiorcy cały czas ponoszą różnego rodzaju koszty. Są to między innymi koszty alternatywne. Dobrze jest więc uzmysłowić sobie, co właściwie oznacza ten termin, dlaczego jest on ważny z punktu widzenia prowadzenia działalności gospodarczej, ale także dla zwykłego Kowalskiego. Zapoznaj się z tym artykułem, by lepiej poznać to zagadnienie.

Koszt alternatywny podjętej decyzji to określenie pokazujące wielkość utraconych korzyści, w wyniku podjęcia właśnie takiej decyzji. Inne nazwy to koszt utraconej możliwości czy koszt utraconych korzyści. W przypadku rynku dóbr i usług, stwierdzimy że koszt alternatywny danego dobra, to to z ilu innych dóbr trzeba zrezygnować, aby móc wyprodukować lub skonsumować kolejną jednostkę tego pierwszego dobra. Na pierwszy rzut oka może wydawać się to skomplikowane, ale spokojnie.

Każde nasze postanowienie, powiązane jest z zyskami będącymi następstwem podjętego działania, ale także z kosztami tego zachowania. Z kosztem utraconych korzyści będziemy mieli do czynienia praktycznie cały czas, nawet jeżeli nie będziemy sobie zdawali z tego sprawy. Uważa się, że koszt alternatywny to najlepsze możliwe korzyści, których nie dostaniemy wskutek podjęcia takiej a nie innej decyzji.

Trzeba sobie zdać sprawę z pojęcia rzadkości, czyli ograniczonego dostępu do danego dobra czy też usługi. Pojęcie rzadkości pojawia się wtedy, gdy więcej osób chce posiadać daną rzecz lub usługę niż można zaoferować. Rzadkość jest wynikiem skończonej ilości zasobów, co zmusza ludzkość do ciągłego podejmowania wyborów, gdzie, co i jak ma być wytwarzane.

Różnice między kosztem ekonomicznym a księgowym

Samo określenie, czym jest koszt może sprawiać trochę problemów, gdyż jego definicja różni się w zależności od tego, czy mówią o nim ekonomiści czy księgowi. Dla księgowych liczą się tylko koszty księgowe, czyli nakłady ponoszone przez firmę w czasie procesu produkcji. Firma musi mieć na nie odpowiednie dokumenty finansowe. Priorytetowe są tu zapisy kosztów księgowych, które nie uwzględniają kosztów alternatywnych.

Z kolei ekonomiści, jak najbardziej uznają koszty alternatywne i są one przedmiotem ich zainteresowania. Dlatego też wdrożono pojęcie kosztów ekonomicznych, które oznaczają sumę kosztów księgowych (jawnych), kosztów alternatywnych oraz kosztów ukrytych.

Koszt alternatywny – przykłady

Źródło: Freepik.com

Pan Marian, który posiada trochę kapitału, zastanawia się, gdzie go właściwie ulokować. Waha się pomiędzy zainwestowaniem w sklep rowerowy lub warsztat samochodowy. Jeżeli wybierze sklep z rowerami, zrezygnuje jednocześnie z otwarcia warsztatu samochodowego. Pan Marian będzie uzyskiwał zysk miesięczny 25 000 złotych, wynikający ze sprzedaży rowerów i części do nich.
Pani Katarzyna pracuje w piekarni i zarabia 42 000 złotych każdego roku. Zastanawia się jednak nad rezygnacją z pracy i przejściem na własną działalność finansową. Ostatecznie podejmuje decyzję na tak i w pierwszym roku zarobiła 35 000 złotych. Koszt utraconych korzyści, wynikających z podjęcia wyboru rezygnacji z pracy etatowej, wynosi więc w jej przypadku 7 000 złotych. Właśnie tyle Pani Katarzyna straciła w pierwszym roku prowadzenia własnej piekarni w porównaniu do sytuacji, gdyby dalej pracowała u swojego poprzedniego pracodawcy.
Pan Paweł, który miesięcznie zarabia 4500 złotych z pisania treści na różne portale internetowe, postanawia samemu wyremontować swoje mieszkanie w bloku. Rezygnuje tym samym z usług ekipy remontowej, która wyceniła swoją pracę na wysokość 1 500 złotych. Pan Paweł musi poświęcić dwa tygodnie na przeprowadzenie renowacji.

Początkowo wydaje się, że każda z tych trzech powyższych osób zyskała na swoich decyzjach. Pan Marian zarabia miesięcznie 25 000 złotych, sprzedając rowery, Pani Katarzyna w pierwszym roku działalności własnej piekarni uzyskała zysk na poziomie 35 000 złotych, a Pan Paweł zaoszczędził 1 500 złotych. Popatrzmy na to z innej strony.

Pan Marian jednak nie będzie zarabiał 30 000 złotych miesięcznie na serwisie pojazdów, co daje stratę w wysokości 5 000 złotych miesięcznie.
Pani Katarzyna nie zarabia już 42 000 złotych rocznie, pracując na etacie. W pierwszym roku działalności swojej firmy zarobiła więc o 7 000 złotych mniej.
Pan Paweł nie zarobił w czasie przeprowadzania remontu 2 250 złotych z tytułu pisania tekstów, co daje stratę w wysokości 750 złotych.

A więc osoby te osiągnęły zysk, czy może stratę?

Z punktu widzenia księgowego więc, każda z tych osób uzyskała zysk, jednak z punktu widzenia ekonomicznego – ponieśli stratę. Jeżeli przyjąć, że jedynym kryterium, jakim kierują się ludzie, są pieniądze, można by uznać, że wszyscy oni stracili. Jednak w życiu nie zawsze chodzi o zysk materialny. Są też inne, bardziej subiektywne korzyści, które osiągamy w wyniku podejmowania danych wyborów. Ludzie mogą kierować się na przykład szczęściem osobistym, przekonaniami religijnymi czy wrażeniami estetycznymi. Zysk materialny jest często jedynie środkiem do osiągnięcia innego celu.

Spójrzmy więc jeszcze raz na opisywane powyżej przykłady:

Pan Marian uwielbia rowery i mógłby o nich mówić godzinami. Prowadzenie własnego sklepu z rowerami od zawsze było jego największym marzeniem.
Pani Katarzyna „męczyła się” już pracując na etacie. Nie mogła dogadać się z przełożonymi, którzy nie chcieli wykorzystać jej pomysłów. Nie lubiła też wykonywać poleceń. Założenie firmy to był ruch w stronę niezależności. Gdy działalność pani Katarzyny się rozwinie w następnych latach zyski będą nawet kilkukrotnie wyższe od dotychczasowych zarobków na etacie.
Pan Paweł uwielbia samemu remontować swoje mieszkanie. Może wtedy pochwalić się efektami swojej pracy przed znajomymi.

Tak wiec opisywani przeze mnie ludzie mogą uważać, że zysk pieniężny w połączeniu z zyskiem psychicznym jest większy od kosztu utraconych korzyści. Każda osoba jest inna i każda podejmuje swoje wybory na podstawie własnych przekonań. I tylko ona może powiedzieć, że miała pożytek z danych decyzji czy nie.

Źródła wiedzy:

Zalega T. (2015). Mikroekonomia współczesna, Zbiór zadań; Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego; Warszawa
Wolska G. (red.) (2014). Mikroekonomia, pojęcia- przedmiot- ewolucja; Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne; Warszawa

Czym jest koszt alternatywny?