Czym jest system finansowy i jaka jest jego struktura?

Pojęcie systemu finansowego nie powinno być nam obce. W końcu naprawdę często się z nim spotykamy. Wspominany jest on na wielu portalach informacyjnych, a nierzadko także w wiadomościach telewizyjnych. Mimo wszystko, większość z nas nadal nie zdaje sobie sprawy, jak system ten naprawdę działa. Jest to przede wszystkim całość form prawnych, a także norm organizacyjnych określający sposób gromadzenia i wykorzystywania przez państwo zasobów finansowych. Dodatkowo jest to swoisty wytwór finansowego prawa, który reguluje nie tylko wspomniane wcześniej kwestie, ale także kontroluje instytucje finansowe, które odpowiadają za należytą realizację obowiązujących zasad. Jednak czym tak naprawdę jest system finansowy, jaka jest jego struktura i jak przedstawia się on w naszym kraju?

Czym jest system finansowy?

Poniżej znajdziemy „system finansowy definicja”, którą warto znać.
Zwykle do definiowania systemu finansowego, używane jest określenie „mechanizm”. Jest ono jak najbardziej zasadne, ponieważ system finansowy to nic innego jak mechanizm współtworzenia, a także przepływy sił, głównie nabywczej, pomiędzy przedmiotami gospodarczymi, które nie są finansowe, ale w których skład wchodzą różnorodne finansowe instrumenty, instytucje czy rynki. System finansowy określa też zasady na jakich podmioty te działają, a także reguluje sposób w jaki one funkcjonują.

Realizując więc ściśle określone zadania, system finansowy zawiera różnego rodzaju związki, z pozostałymi podmiotami gospodarczymi kraju. Relacje te opierają się na świadczeniu usług dla nich, przed system. Bazując na tym, można w polskim systemie finansowym wyróżnić pewne podmioty zarówno finansowe jak i niefinansowe, w których:

• Zwykle głównym przedmiotem działań i głównym źródłem dochodu jest utrzymywanie poziomu instrumentów finansowych i dokonywanie na tej płaszczyźnie transakcji.
• Główne instrumenty finansowe są głównym składnikiem aktywów.

System finansowy gospodarki: Instytucje finansowe

Dodatkowo można także pogrupować instytucje finansowe, odnośnie tego czy są one wstanie utworzyć własne instrumenty finansowe. Wówczas mogą one pośredniczyć we wspomnianym już przepływie siły nabywczej, a także brać czynny udział w procesie ich zmiany, przejmując je od jednostek niefinansowych. Mogą one także kreować własne instrumenty o całkiem odmiennych cechach. Dzieląc więc instytucje finansowe na tej podstawie możemy wyróżnić:

•  Instytucje, które są wstanie wytworzyć własny pieniądz – czyli instytucje takie jak Bank Centralny, a także banki komercyjne. Pieniądze wytworzone przez pierwszy z nich przyjmują postać czystej gotówki, a także depozytów czyli bezgotówkowych zapisów banków komercyjnych.
• Instytucje nie tworzące własnego pieniądza, ale aktywnie uczestniczące w przepływie sił nabywczych – są to tak zwani pośrednicy finansowi, którzy nie tworzą pieniądza, a jedynie własne instrumenty finansowe, mimo to nie są one wykorzystywane do rozliczeń na płaszczyźnie gospodarczych podmiotów. Należą do nich np. towarzystwa ubezpieczeniowe, które kreują własne instrumenty w postaci polis ubezpieczeniowych.

Istnieje jeszcze jeden rodzaj instytucji finansowych, który wykorzystuje oba podstawowe mechanizmy działania na rynku finansowym w Polsce. Zaliczają się do niego fundusze emerytalne. Pierwszy z modeli oparty jest na dość prostej zasadzie, według której wpływy na bieżąco otrzymywane z tytułu składek emerytalnych są jedyną podstawą do wypłaty świadczeń. Drugi model natomiast opiera się o wspólne inwestowanie. Działa to na zasadzie mechanizmu kapitalizacji składek. Oznacza to, że tego typu instytucje finansowe, jakimi są fundusze emerytalne dają swoim klientom następujące instrumenty finansowe, a są one jednocześnie swoistą obietnicą, wypłacenia danego świadczenia emerytalnego w przyszłości.

Jak przedstawia się struktura systemu finansowego?

Źródło: Pexels.com

Sam system finansowy jest dość złożonym i skomplikowanym mechanizmem. W przypadku struktury systemu finansowego, możemy podzielić go na dwa rodzaje. Po pierwsze możemy wyróżnić strukturę rynkową, a także publiczny system finansowy.

Z czego więc wynika przytoczone rozróżnienie?

Otóż dokonać tego możemy na podstawie faktu, każda z usług finansowych, niezbędna do funkcjonowania podmiotów, może być im dostarczona właśnie przy pomocy skrupulatnego zrealizowania jednego z mechanizmów- rynkowego lub publicznego. Jak więc przedstawia się pełnowartościowa struktura systemu finansowego?

Na strukturę rynkową składają się:

• instrumenty finansowe takie jak obligacje i akcje, różnego rodzaju bonu skarbowe czy opcje finansowe, a nawet kontrakty terminowe,
• działające rynki finansowe,
• różnego typu instytucje finansowe jak np. kantory, banki, fundusze emerytalne czy firmy, które świadczą usługi oparte o finanse,
• działania i regulacje, stworzone przez system finansowy.

W obrębie struktury systemu finansowego publicznego, możemy wyróżnić:

• różnego typu instytucje budżetowe zarówno centralne jak i lokalne,
• instrumenty należące do grupy fiskalnych- czyli wszelkiego rodzaju opłaty jak podatki, cła, dotacje, gwarancje skarbowe czy poręczenia,
• wszystkie publiczne, finansowe instrumenty,
• wszystkie fiskalne instytucje.

Funkcje jakie spełnia system finansowy

Źródło: Pexels.com

System finansowy spełnia wiele funkcji i zostały one ujęte według naukowców, którzy podjęli się ich sprecyzowania. Zacznijmy więc od funkcji systemu finansowego, które zostały wyróżnione przez Bodiego i Mertona. Jakie są zatem funkcje systemu finansowego?

Według nich system ten spełnia następujące role:

• określa on zasady i metody transferu zasobów przez granice państw, a także pomiędzy różnymi rodzajami branż i działów,
• określa on zasady i metody, według których następuje zarządzanie ryzykiem,
• określa on metody zarówno regulowania jak i rozliczania dokonanych płatności – ma to na celu znaczne ułatwienie wymiany aktywów,
• określa on mechanizm i sposób w jaki możliwe jest zgromadzenie zasobów wspólnej- szczególnie w przypadku stworzenia niepodzielnej spółki, a także w przypadku kiedy należy dokonać podziału praw do własności, kiedy firma ma więcej niż jednego właściciela.
• pomaga on zebrać i zapewnić wszelakie informacje dotyczące cen – co ma na celu skoordynowanie, a także zdecentralizowanie procesów decyzyjnych,
• określa on metody według których należy postępować na drodze bodźców – szczególnie gdy w przypadku dokonywania transakcji finansowej, tylko jedna strona posiada niezbędne informacje lub jest agentem decyzyjnym w przypadku strony za którą podejmuje daną decyzję.

Funkcje systemu finansowego zostały też doprecyzowane przez Owsiaka. Wyróżnił on więc:

• funkcję płatniczą – według której to system finansowy ma za zadanie zapewnić jak najsprawniejsze działanie mechanizmów rozliczeniowych nie tylko na poziomie dużych transakcji gospodarczych, ale także przy zakupie usług i towarów,
• funkcja zapewnienia płynności – według niej system finansowy ma umożliwić szybki i sprawny obrót papierami wartościowymi, a także innymi aktywami i zamienić je na gotówkę,
• funkcja oszczędnościowa – system finansowy ma przede wszystkim promować warunki, sprzyjające lokowaniu nadwyżek płatniczych, przy minimalizacji ryzyka ich straty,
• funkcja akumulująca bogactwo – czyli innymi słowy odpowiednie przechowywanie siły nabywczej podmiotów finansowych,
• funkcja kredytowa – która ma za zadanie zapewnić nieprzerwany i niczym nie zakłócony dopływ dóbr finansowych do przedsiębiorstw, rządu i gospodarstw celem finansowania różnego typu inwestycji i wsparciu konsumpcji,
• funkcja minimalizująca ryzyko – oznacza to, że system finansowy powinien posiadać odpowiednie mechanizmy, które zabezpieczają przed ewentualnym ryzykiem,
• funkcja polityki gospodarczej – w której system ten ma za zadanie wytworzyć wszelakie możliwości do tego, by rząd i jego działania przyczyniły się do wzrostu gospodarczego, a także walki z inflacją oraz do zachowania stabilizacji odnośnie płac, względem zagranicy.

Kolejne funkcje systemu finansowego zostały zdefiniowane przez Polańskiego, a zaliczyć do nich możemy:

• funkcję monetarną – która ma zapewnić dostarczenie do wszystkich podmiotów niefinansowych realnego pieniądza, co umożliwi jego obieg w oparciu o niezbędne płatności,
• funkcję kapitałowo-redystrybucyjną – która ma za zadanie umożliwić przepływ wolnych środków pieniężnych od podmiotów które nimi dysponują, do podmiotów, które chcą je wykorzystać. Wówczas jest finansowany niezwykle istotny dla kraju wzrost gospodarczy, a zarówno postawanie jak i dystrybucja, w celu różnego rodzaju finansowań dóbr publicznych, może zachodzić w sposób efektywny i sprawny,
• funkcję kontrolą – gdyż system finansowym ma za zadanie sprawnie kontrolować obieg strumieni pieniądza, a w szczególności ma sprawować pieczę nad środkami, które zostały zainwestowane czy wypożyczone, a które mają być w przyszłości redystrybuowane.

System finansowy w Polsce

Polski system finansowy odnotowuje na przemian wzloty i upadki. Nie da się ukryć, że na warszawskiej giełdzie wciąż przybywa wysoko notowanych spółek, co sprawia, że rośnie wielkość jej kapitalizacji, a także umacnia się jej pozycja. Jednak występują dwa czynniki, które mogą ten idący w górę trend niezwłocznie zahamować i wpłynąć na system finansowy państwa.

Czynniki wpływające na system finansowy państwa to:

• słabo bądź niedostatecznie rozwinięty system obligacji przedsiębiorstw,
• zbyt uboga infrastruktura na polskim rynku kapitałowym.

W dużej mierze, system finansowy w Polsce jest systemem hybrydowym, który opiera się głównie na rynku kapitałowym w połączeniu z rynkiem bankowym. Jednak stały rozwój rynku finansowego sprawia, że rośnie zapotrzebowanie na specjalistów, którzy są wstanie zaoferować niezbędne kwalifikację w obrębie obu wymienionych już rynków. Stawia więc to nowe możliwości rozwoju i zdobywania doświadczenia. Coraz częściej poszukiwani są analitycy rynków czy doradcy finansowi i inwestycyjni. Wzmaga to także konkurencje na polskim rynku edukacyjnym, a także otwiera drzwi do pożądanej przez wielu kariery w świecie finansów. Mimo wspomnianych już wzlotów i upadków, polski system finansowy wciąż funkcjonuje sprawnie i zapewnia płynny przepływ siły nabywczej pomiędzy podmiotami gospodarczymi. Co prawda do osiągnięcia efektywności i potęgi, rynków finansowych największych, europejskich potentatów wciąż jest daleko, ale wszystko jest na dobrej drodze.