Na czym polega prawo Engla?

Ernest Engel był znanym niemieckim statystykiem i ekonomistą. W trakcie swojej kariery kierował Pruskim Urzędem Statystycznym, a także poddał analizie budżet rodzin robotniczych, aby ustalić pewne prawidłowości dotyczące wydatków. W ten sposób powstało tzw. prawo Engla. Dotyczy ono wpływu wzrostu dochodu rodzin na wydatki. Warto zapoznać się z najważniejszymi informacjami na temat tej prawidłowości.

Prawo Engla – o co chodzi?

Prawo Engla to empiryczna zależność z działu ekonomii, która mówi o tym, że wraz ze wzrostem dochodów danego gospodarstwa domowego, wzrasta wysokość wydatków na żywność, lecz ich udział w wydatkach się pomniejsza. Mówiąc inaczej, elastyczność dochodowa popytu mieści się w przedziale 0 do 1. Znaczy to, że żywność to dobro zwykłe. Spadek dochodów jest więc wynikiem wzrostu dochodów.

Prawo Engla zostało sformułowane na podstawie danych pochodzących z belgijskich statystyk, które dotyczą zależności między wydatkami a dochodami w gospodarstwach domowych. Od czasu jego sformułowania, prawo Engla zostało wiele razy potwierdzone na drodze badań empirycznych w wielu państwach i w wielu różniących się od siebie okresach historycznych.

Drugie prawo Engla

Zostało także sformułowane drugie prawo Engla, zgodnie z którym wydatki przeznaczane na luksusy i oszczędności, pojawiają się tylko wtedy, gdy dane gospodarstwo osiągnie wysoki dochód, przekraczający zaspokojenie potrzeb podstawowych. Zgodnie z nim chęć do nabycia jakichkolwiek dóbr luksusowych pojawia się dopiero, gdy koszty zaspokojenia wszystkich najważniejszych potrzeb, nie przekroczą 80% dochodów, które osiąga konsument. Jest to bardzo ciekawa zależność. Pozostała część dochodów stanowi tzw. fundusz swobodnych decyzji.

Dobra wyższego i niższego rzędu

Kolejną kwestią, na którą należy zwrócić uwagę, jest podział dóbr na dobra wyższego i niższego rzędu. W związku z tymi pierwszymi, wzrost popytu wiąże się ze wzrostem dochodów danego gospodarstwa domowego. Zwykle należą do nich takie przedmioty jak:

  1. sprzętu elektroniczne,
  2. lodówki,
  3. meble,
  4. samochody.

Zakup tych dóbr wpływa na wzrost współczynniku elastyczności dochodowej popytu na większy niż 1. 

Z kolei dobra rzędu niższego, czyli dobra podstawowe to wszelkie produkty żywnościowe, które są konieczne dla dobra człowieka. Popyt na nie, nie maleje wraz ze wzrostem dochodów lub wzrasta w sposób mniej proporcjonalny w stosunku do dochodów. Takie dobra mają ujemną elastyczność dochodową.

Krzywa Engla

Krzywa Engla

Źródło: mfiles.pl

Ernest Engel w oparciu o przeprowadzone przez siebie badania, sformułował wiele interesujących wniosków. Przede wszystkim zgodnie z jego obserwacjami następuje spora zależność między wzrostem dochodu a wzrostem popytu. Zależność ta została zobrazowana za pomocą dwóch krzywych. Wynika z nich, że wzrost dochodów jest taki sam dla tych dóbr. Jednak dla dóbr podstawowych wielkość zakupów się zmniejsza, natomiast dla dóbr wyższego rzędu – wzrasta.

Na tej podstawie można stwierdzić, że wzrost dochodów konsumenta sprawia, że jest on w stanie wydać więcej pieniędzy na wyższe dobra, a tym samym przeznaczy mniej na dobra podstawowe. Konsumenci na różny sposób reagują na zmiany dochodów, które są ich głównym źródłem utrzymania, a także pozostałych. Zmiana dochodów wpływa bezpośrednio na zmianę struktur zakupów i poziomu, a także stylu życia. Zmiany związane z innymi dochodami mogą znacznie wydłużyć lub skrócić okresy zmian i ich zależność do sprzyjających czynników.

Inne informacje o prawie Engla

Warto zaznaczyć, że prawo Engla odnosi się jedynie do średniozamożnych rodzin i nie ma żadnego przełożenia do skrajnie biednych lub skrajnie bogatych rodzin. W rodzinach skrajnie biednych, wzrost dochodów oddziałuje głównie na wszelkie dobra niższego rzędu, które w ogóle umożliwiają przeżycie. W takiej sytuacji występuje wzrost popytu na żywność i jest on szybszy niż wzrost popytu na dobra wyższe.

Rodziny skrajnie bogate w wyniku wzrostu dochodów, nie przeznaczają nadwyżki na potrzeby żywnościowe, ponieważ stoją one u nich na najwyższym poziomie. Może nawet dość do tego, że wzrost dochodów wpłynie na spadek wydatków, które będą przeznaczane na jedzenie. Stanie się tak z uwagi na przekazanie większej ilości pieniędzy na zakup wszelkich dóbr luksusowych.

Warto więc zaznaczyć, że zgodnie z prawem Engla i w oparciu o powyższe rozważania poziom życia danych rodzin jest o tyle wyższy, o ile mniejszy jest procent przeznaczony na dobra podstawowe. Społeczeństwa, które wyróżniają się wysokimi dochodami, wydają więcej na dobra wyższego rzędu, a mniej na dobra podstawowe. Natomiast w społeczeństwach, które mają niskie dochody sytuacja jest skrajnie odwrotna.

Jak wspomniano wcześniej Prawo Engla zostało sformułowane w 1857 roku, a od tego czasu wiele się zmieniło. Przede wszystkim, w tamtych czasach dostępna żywność była mniej różnorodna z powodu barier logistycznych. Engel nie przewidział także, że przy większym dostępie żywności konsumpcja jej będzie także sposobem na realizację potrzeb z wierzchołka piramidy Maslowa. Ponadto z czasem kraje, które są mniej zamożna zaczęły przyjmować wzorce z krajów zamożnych. Przyspieszyło to proces konwergencji. Dlatego prawo Engla na przestrzeni lat potrzebowało aktualizacji.