Rachunkowość to szczególny rodzaj osobistych akt gospodarczych. Jest to system do ciągłej identyfikacji, grupowania, reprezentowania i interpretowania walut oraz równoważenia ogólnych i szczegółowych danych liczbowych związanych z działalnością gospodarczą i warunkami ekonomicznymi. Zakładając, że rachunkowość jest systemem ewidencji obejmującym: księgowość, rachunek kosztów i sprawozdawczość, będziemy mieli ogólne rozumienie pojęć rachunkowych, ponieważ do XIX wieku pojęcia rachunkowości były takie same jak pojęcia księgowości.
Zasady rachunkowości określa Ustawa o rachunkowości
Obowiązek prowadzenia rachunkowości zgodnie z powyższymi przepisami dotyczy osób prawnych (fundacji i stowarzyszeń), ale także podmiotów, które nie muszą być wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego, jak np. zrzeszenia czy studenckie kluby sportowe.
Rodzaje rachunkowości
Występują następujące rodzaje rachunkowości
- Rachunkowość zarządcza – rachunkowość zarządcza koncentruje się na dostarczaniu informacji o zdarzeniach, które mogą wystąpić w przyszłości. Rachunkowość zarządczą można zdefiniować jako system służący do gromadzenia, sprawdzania, przekształcania i prezentowania informacji o przyszłych lub przeszłych zdarzeniach w celu kontrolowania działań biznesowych. Rachunkowość zarządcza wiele skorzystała z poprzedniego dokładnego uzgodnienia rachunkowości finansowej.
- Rachunkowość finansowa – odnosi się do funkcji gwarancyjnej (wierność odwzorowania i wiarygodność reprezentacji). Wykorzystuje księgi finansowe (bilans finansowy, rachunek zysków i strat, rachunek przepływów pieniężnych) do wyceny i ewidencji majątku przedsiębiorstwa. Między innymi takie księgi muszą być prowadzone przez firmy komercyjne i prywatne, banki i gminy.
- Rachunkowość podatkowa – w pracach naukowych i literaturze istnieje oczywiście tendencja do rozszerzania podziału funkcjonalnych struktur rachunkowości. Oprócz rachunkowości zarządczej i finansowej inna jest również rachunkowość podatkowa, w której widać duże podobieństwa do wspomnianej wyżej rachunkowości finansowej i zarządczej. Z zastrzeżeniem przepisów prawa podatkowego; wiąże się z koniecznością ustalenia i ewidencjonowania ciężaru podatkowego. Odbiorcą informacji jest urząd skarbowy. Podmioty te są osobami fizycznymi i spółkami cywilnymi, które ze względu na małą skalę prowadzonej działalności nie są zaliczane do podmiotów prowadzących rachunkowość finansową. Jego zakres obejmuje obliczanie i ewidencjonowanie podatków i operacji gospodarczych niezbędnych do ustalenia dochodu i obciążenia podatkowego związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Polityka rachunkowości
Każda organizacja pozarządowa powinna opracować politykę rachunkowości, czyli zasady finansowe, zgodnie z „Ustawą o rachunkowości” i odpowiednio prowadzić księgowość. „Prawo o rachunkowości” i „Prawo podatkowe” opisują ogólne zasady rachunkowości, a polityka rachunkowości to szczegółowe zasady i praktyki przyjęte przez organizację w zakresie rachunkowości.
Zasady rachunkowości są dokumentami opisującymi efektywne zasady finansowe organizacji i są formułowane przez księgowego i komitet zarządzający lub personel odpowiedzialny za zarządzanie finansami w organizacji. Aby rachunkowość działała dobrze, należy zadbać o to, aby formułowane zasady nie tylko spełniały wymogi ustawy, ale uwzględniały specyfikę działalności organizacji. Sformułowane zasady rachunkowości powinny być rejestrowane i zatwierdzane przez komitet zarządzający. Za zasady rachunkowości organizacji odpowiada komitet zarządzający, który przyjął niniejszy dokument zgodnie z uchwałą.
Jakie zasady rachunkowości powinna uwzględniać organizacja w swojej księgowości
Dobrze prowadzona księgowość powinna odzwierciedlać rzeczywistą sytuację finansową organizacji. Dlatego przy formułowaniu zasad rachunkowości należy kierować się następującymi zasadami:
- zasada istotności – sprawozdania finansowe muszą zawierać informacje związane z oceną majątku organizacji, wyników finansowych; w celu uzyskania takich informacji konieczne jest wybranie wszystkich odpowiednich operacji, które opisują finansowo działalność organizacji,
- zasada memoriału i współmierności – niezależnie od dnia generowania przychodów i kosztów należy je uwzględniać, a w szczególności zachować ich proporcje, co dotyczy głównie działań ściśle związanych z przychodami i wydatkami realizowanych w danym okresie. Oznacza to, że dana operacja jest uwzględniana w wynikach finansowych niezależnie od tego, czy na fakturze (rachunku) są rzeczywiste wydatki, czy też operacja jest tylko wiarygodnie oszacowana; zgodnie z zasadą proporcjonalności, wyniki finansowe za dany okres należy bezpośrednio lub pośrednio prowadzić do wszystkich kosztów poniesionych w dochodzie w danym okresie,
- zasada ostrożności – obowiązek przeprowadzenia prawdziwej wyceny aktywów, pełnego uwzględnienia zobowiązań oraz założenia, że rozpoznanie przychodu następuje w momencie ustalenia przychodu, a także kosztu ujętego w momencie jego powstania; jego głównym celem jest ograniczenie wszelkiej wyceny aktywów i pasywów oraz odpowiednio i rzetelnie odzwierciedlają otrzymane dochody, poniesione wydatki i związane z nimi ryzyko ekonomiczne; organizacje niekomercyjne mogą naruszać tę zasadę,
- zasada kontynuacji działania – zakłada, że organizacja będzie nadal działać w dającej się przewidzieć przyszłości,
- zasada wiarygodności – obowiązek rzetelnego przedstawiania wizerunku organizacji poprzez sprawozdania dotyczące jej stanu majątkowego i finansowego,
- zasada ciągłości – zwraca uwagę na niezmienność stosowanych i przyjętych metod wyceny aktywów i pasywów, klasyfikacji, prezentacji oraz ujmowania przychodów i kosztów rozliczenia; uzupełnia zasady w celu zapewnienia porównywalności informacji finansowych w kolejnych latach obrotowych, tj. przedstawia wyniki bieżącego i poprzedniego roku obrotowego; informacje zawarte w kolejnych raportach muszą być ze sobą porównywalne,
- zasada indywidualnej wyceny – wymagane są oddzielne oceny poszczególnych aktywów i pasywów, przychodów i związanych z nimi kosztów, strat i niekonwencjonalnych zysków. Z drugiej strony, zgodnie z zasadą istotności, różne aktywa można uznać za aktywa o podobnym charakterze i przeznaczeniu,
- zasada zakazu kompensaty – oznacza to, że koszty posiadania różnych rodzajów aktywów i pasywów, dochodu i powiązanych kosztów nie mogą się wzajemnie kompensować. Zdarzenie, które można skompensować, a wynikiem połączenia są na przykład różnice kursowe, zbycie niefinansowych aktywów trwałych oraz zbycie inwestycji.
Pojęcia związane z rachunkowością – aktywa, pasywa, bilans definicja, rok obrotowy
Źródło: Freepik.com
Co to bilans? Otóż bilans finansowy – to zestawienie aktywów i pasywów spółki na określony dzień (tj. dzień bilansowy) (na przykład na koniec danego roku obrotowego). Aktywa wykazane w bilansie rachunkowym to zasoby kontrolowane przez spółkę. Z drugiej strony pasywa pokazują wszystkie źródła finansowania tych środków. Zgodnie z zasadą bilansu suma aktywów jest równa sumie pasywów (każdy majątek będący własnością spółki jest finansowany z jakiegoś źródła). Równość aktywów i pasywów wynika również z zastosowania zasady podwójnego wkładu w rachunkowości. Bilans finansowy to zestawienie stanu finansowego firmy w określonym dniu. Służy głównie zewnętrznym podmiotom, takim jak banki, inwestorzy, kontrahenci do oceny sytuacji finansowej firmy. Jednym z wymogów mających na celu ułatwienie oceny warunków i procesów przedsiębiorstwa jest obowiązek sporządzania bilansów za co najmniej dwa ostatnie okresy sprawozdawcze na takich samych zasadach.
Aktywa – „Ustawa o rachunkowości” nie definiuje jasno definicji aktywów, ale definiuje ich odrębne rodzaje. Najprościej można powiedzieć, że aktywa to wszystkie aktywa kontrolowane przez przedsiębiorstwo, wyrażone w wartości. Podstawowym kryterium podziału aktywów jest płynność. Oznacza to czas potrzebny jednostce na konwersję aktywów na środki pieniężne. W większości światowych standardów rachunkowości aktywa są wykazywane zgodnie z tzw. „Bilansem”. Zasada zwiększania płynności przebiega od najmniejszej do największej płynności. Zgodnie z tą zasadą aktywa dzielimy na aktywa trwałe i aktywa obrotowe.
Pasywa – informacje o źródle finansowania majątku znajdują odzwierciedlenie w pasywach. W skrócie można powiedzieć, że pasywa trafnie wskazują, w jaki sposób finansowane są aktywa. Zgodnie z „Ustawą o rachunkowości” zobowiązania prezentujemy według terminu wymagalności z podziałem na pasywa i rezerwy na zobowiązania (kapitał obcy). Podział zobowiązań zależy od „źródła”, z którego pochodzą aktywa. Zobowiązania dzieli się na kapitały własne i kapitały obce.
Rok obrotowy – rok obrotowy to okres obrachunkowy organizacji, zwykle rok kalendarzowy lub 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych. W organizacji rok podatkowy zależy od charakteru prowadzonej działalności (np. w organizacji edukacyjnej może być związany z rokiem szkolnym) i jest określany przez jej regulaminy. Zastosowane zasady powinny być określone w polityce rachunkowości.
Okres sprawozdawczy – za okres sprawozdawczy rozumie się okres, w którym sporządzane są sprawozdania finansowe wymagane przez ustawę o rachunkowości lub inne sprawozdania sporządzane na podstawie ksiąg rachunkowych. Zwykle jest to rok podatkowy (na przykład rok kalendarzowy). Dlatego zasady rachunkowości powinny zawierać wymóg sporządzania bilansów, rachunku zysków i strat i innych informacji na koniec roku obrotowego na dzień bilansowy (czyli ostatni dzień roku). Organizacja powinna także określić bardziej szczegółowy (krótszy) okres sprawozdawczy zgodnie z przepisami prawa podatkowego, stosownie do specyfiki prowadzonej działalności oraz sposobu rozliczenia z funduszem i urzędem skarbowym. Zastosowane zasady powinny być określone w polityce rachunkowości.
Bibliografia:
- Micherda B. (2005). Podstawy Rachunkowości – Aspekty teoretyczne i praktyczne. Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Śnieżek E. (red.) (2004), Wprowadzenie do rachunkowości. Podręcznik z przykładami, zadaniami i testami. Oficyna Ekonomiczna.
Najnowsze komentarze