Społeczna gospodarka rynkowa – czym jest i jak wygląda?

Społeczna gospodarka rynkowa i jej charakterystyka

Społeczna gospodarka rynkowa jest koncepcją społeczną i gospodarczą, która zadomowiła się po II wojnie światowej w Republice Federalnej Niemiec, Austrii i Szwajcarii. Według jej założeń w państwie powinien istnieć wolny rynek, który pozwala na osiągnięcie jak najlepszych wyników gospodarczych. Jednakże zyski ekonomiczne powinny być również połączone z równowagą społeczną i rozwojem.

Społeczna gospodarka rynkowa – koncepcja

Społeczna gospodarka rynkowa to próba stworzenia gospodarki wolnorynkowej. Powinna ona jednak być powiązana z państwem opiekuńczym, które ma za zadanie korygowanie negatywnych skutków procesów rynkowych. Tło tego  stanowi idea, że gospodarka rynkowa może osiągnąć swoją funkcję dobrobytu tylko wtedy, gdy jest kontrolowana przez ścisłą politykę regulacyjną państwa. Państwo powinno również aktywnie interweniować w gospodarkę w celu uzupełnienia rynku. Odnosi się to do środków polityki społecznej, gospodarczej lub polityki pracy, takich jak zasiłki dla bezrobotnych lub zabezpieczeń społecznych.

Ta idea została po raz pierwszy opisana przez Alfreda Müllera-Armacka w jego książce Wirtschaftslenkung und Marktwirtschaft, opublikowanej w 1947 roku. Oprócz całkowicie liberalnej gospodarki rynkowej i gospodarki planowanej, społeczna gospodarka rynkowa powinna stanowić trzeci porządek gospodarczy, który przyjmuje elementy z obu form gospodarki. Ekonomia ma być tutaj podstawą, która jest skierowana w kierunku społecznym.

Społeczna gospodarka rynkowa – Republika Federalna Niemiec

W ciągu pierwszych kilku lat po opracowaniu koncepcji, była ona jeszcze mało zauważalna. Od 1949 roku, po pierwszych wyborach do Bundestagu, społeczna gospodarka rynkowa została jednak wprowadzona do programu CDU jako polityka gospodarcza Niemiec. W szczególności kanclerz Federalny Konrad Adenauer i minister gospodarki Ludwig Erhard prowadzili kampanię na rzecz tej formy gospodarki.

CDU ostatecznie zwyciężyła w pierwszych wyborach do Bundestagu. Adenauer został kanclerzem i zlecił ministrowi gospodarki, Ludwigowi Erhardowi, zbudowanie społecznej gospodarki rynkowej w Niemczech. Po początkowych trudnościach koncepcja weszła w życie. Wkrótce nastąpiło pełne zatrudnienie i doszło do niemieckiego cudu gospodarczego. Ludność niemiecka miała bezprecedensowo wysoki poziom zabezpieczenia społecznego i dobrobytu.

Społeczna gospodarka rynkowa – konflikty

SPD na początku podchodziło z nieufnością do takiej polityki ekonomicznej. Uważali, że to tylko propaganda. W tym czasie SPD nadal było zwolennikiem planowanej gospodarki, którą chciała wprowadzić również w Niemczech. Jednak  z czasem ugrupowanie zaczęło przyjmować również coraz więcej elementów społecznej gospodarki rynkowej w swoim programie partyjnym, ponieważ nie można było odmówić jej powodzenia. W 1990 roku, SPD w końcu oficjalnie włączyło społeczną gospodarkę rynkową do swojego programu.

Społeczna gospodarka rynkowa doprowadziła również do konfliktów z NRD, w których przeważała planowana gospodarka i realny socjalizm. Jednak korzyści płynące ze społecznej gospodarki rynkowej szybko stały się faktem. Do czasu budowy muru berlińskiego coraz więcej osób uciekło do Republiki Federalnej Niemiec. Po zjednoczeniu Niemiec społeczna gospodarka rynkowa została ostatecznie wprowadzona również na Wschodzie kraju

Społeczna gospodarka rynkowa – streszczenie

Mężczyzna analizujący społeczną gospodarkę rynkową

Źródło: Freepik.com

Najważniejsze informacje o społecznej gospodarce wolnorynkowej:

  • Społeczna gospodarka rynkowa jest formą gospodarki, w której aspekt ekonomii rynkowej jest wspierany przez państwo opiekuńcze.
  • Zadaniem państwa jest kontrolowanie i regulowanie wolności gospodarczej w taki sposób, aby dobrobyt wzrastał u każdego członka społeczeństwa.
  • Po pierwszych wyborach do Bundestagu w 1949 r., które wygrała CDU, społeczna gospodarka rynkowa została wprowadzona jako system gospodarczy w Niemczech, którym pozostała do dziś.
  • Zadania państwa są różnorodne w społecznej gospodarce rynkowej.
  • Z jednej strony powinno ono interweniować w jak najmniejszym stopniu na rynku. Niemniej jednak czasami powinno to zrobić, aby zagwarantować uczciwą konkurencję.
  • Z drugiej strony, zadaniem państwa jest zapewnienie ludności dobrobytu. W tym celu wprowadzony  jest system społeczny państwa, działający za pośrednictwem zasiłków dla bezrobotnych lub podobnych środków polityki społecznej.

Społeczna gospodarka rynkowa – dodatkowy fakt

Można zapamiętać pojęcie społecznej gospodarki rynkowej stosunkowo łatwo. W społecznej gospodarce rynkowej często mówi się, że potrzebujemy jak największego rynku przy jak najmniejszej ingerencji państwa. Oznacza to, że rynek powinien pozostać jak najbardziej wolny, a państwo powinno interweniować bezpośrednio  tylko w kilku przypadkach.

Bibliografia:

  1. Joanna Czech-Rogosz: Ewolucja społecznej gospodarki rynkowej w RFN, Katowice 2005.
  2. Leszek Balcerowicz: Wolność i rozwój, Kraków 1995.