Co to jest cykl koniunkturalny i jaki ma fazy?

Funkcjonowanie i wydajność gospodarki jest zależne od wielu składowych, które ją napędzają. Wielka machina działa tylko wtedy, kiedy wszystkie jej elementy funkcjonują prawidłowo. Jednym z terminów, który przybliża to zjawisko jest cykl koniunkturalny, którego fazy można określić jako lepsze i gorsze momenty gospodarki. Co to jest cykl koniunkturalny, jakie rozróżniamy jego fazy, co to wahania koniunkturalne i dlaczego jest ważnym wyznacznikiem stanu gospodarczego kraju?

Cykl koniunkturalny – definicja

Najprościej wyjaśnić to zjawisko można w następujący sposób – jest to zmienny cykl wahań koniunktury, jednak co najważniejsze, przy jednoczesnym utrzymywaniu się tendencji wzrostu gospodarczego. Cykl ten można określić jako dany okres historii gospodarki konkretnego kraju, który wykazuje pozytywny wzrost, jednak w drodze do jego zakończenia pojawiały się różne tendencje, również spadkowe. Chwilowy spadek PKB odnotowywany np. w skali roku nie przesądza o niczym – za chwilę, dzięki rozkwitowi danej gałęzi gospodarczej czy korzystnych notowań giełdowych współczynnik ten może ponownie wzrosnąć, dając pozytywny wynik na koniec badanego okresu czasu.

Departament Studiów Makroekonomicznych i Finansów Głównego Urzędu Statystycznego, prowadzi badania związane z identyfikacją mechanizmów i przebiegiem cyklu koniunkturalnego w Polsce. Poniżej wykres cyklu koniunkturalnego w opracowaniu eksperymentalnym.

Źródło: https://stat.gov.pl/

Cykle koniunkturalne – mierniki

Istnieje kilka podstawowych mierników wykorzystywanych do tego, by wykazać ostateczny cykl koniunkturalny – wykres jaki można obejrzeć najczęściej na stronach Banków Narodowych danych krajów opiera się głownie o:

• Dynamikę PKB.
• Poziom zatrudnienia w poszczególnych branżach.
• Wielkość eksportu i importu.
• Indeksy giełdowe.
• Nakłady inwestycyjne.
• Dochody i wydatki ludności.
• Obroty i zyski przedsiębiorstw.
• Zmiany cen.

Umożliwia to dogłębną analizę faktycznego stanu gospodarki danego kraju i ocenę możliwych wariantów zakończenia cyklu koniunkturalnego. Te czynniki nie są wykorzystywane jednak przez wszystkie kraje na świecie, które mogą cechować się własnymi, indywidualnymi wytycznymi. W większości przypadków jednak to właśnie one dają najbardziej wiarygodny obraz stanu gospodarki.

Fazy cyklu koniunkturalnego

Skoro definicja dotycząca tego, co to jest cykl koniunkturalny została już wyjaśniona, należy jeszcze wyjaśnić czym są fazy koniunkturalne lub zwane inaczej fazy cyklu koniunkturalnego, które umożliwiają ocenę danego okresu w funkcjonowaniu gospodarki.

W tym zjawisku wyróżniane są cztery, występujące kolejno po sobie fazy cyklu koniunkturalnego. Nazywają się kolejno:

• Ożywienie – ten etap ma charakter zdecydowanie dynamiczny, oznacza wzrost PBK przy jednoczesnym spadku bezrobocia.
• Szczyt – najwyższy możliwy etap ożywienia, gospodarka kwitnie, a PKB jest najwyższe w porównaniu z poprzednimi okresami badań.
• Kryzys – cechuje się wzrostem bezrobocia, spadkiem wydatków przedsiębiorstw, maleje produkcja, możliwy wzrost inflacji
• Dno – najwyższy poziom bezrobocia, najniższy poziom PKB, ogromny kryzys w państwie.

Wahania koniunktury

Należy również zaznaczyć, że ten cykl może się wahać i nie być stabilnym wyznacznikiem faktycznego stanu gospodarczego. Wahania koniunkturalne mogą występować przez czynniki, takie jak np. obniżony popyt konsumpcyjny czy pojawiająca się skłonność do oszczędzania. Są to jednak elementy zmienne i przejściowe, które nie wpływają znacząco na ostateczny wynik badania.

Cykle koniunkturalne: Metody badawcze

Cykl koniunkturalny jest rozpatrywany w danych okresach czasowych, biorąc pod uwagę wiele czynników i wytycznych, rozróżnić można jednak dodatkowo trzy główne metody badawcze:

• cykl krótki (Kitchina),
• cykl średni (Juglara)
• oraz długi (Kondratiewa).

Czynnikiem rozróżniającym te metod badawcze jest głównie okres czasu brany pod uwagę w ramach określania cyklu.

Współczesny cykl koniunkturalny – najważniejsze informacje

Źródło: Pexels.com

Śmiało można stwierdzić, że współczesny cykl koniunkturalny uległ licznym przemianom i jest badany dokładniej, z uwzględnieniem o wiele głębiej sięgających czynników niż jeszcze kilkadziesiąt lat temu. Obecnie funkcjonuje dwufazowy model, obejmujący fazę spadku oraz wzrostu, inaczej recesja i ekspansja. Częstotliwość współczesnego cyklu koniunkturalnego jest większa niż w cyklu klasycznym, który trwał średnio 10- 11 lat. O wiele częściej widoczny staje się względny spadek aktywności gospodarczej, natomiast absolutny spadek aktywności gospodarczej występuje nieporównywalnie rzadziej w zjawisku, jakim jest cykl koniunkturalny – wykres, odnośnie stanu polskiej gospodarki jest opublikowany na stronie Narodowego Banku Polskiego, gdzie można uzyskać dodatkowe informacje w tym zakresie.

Cykl koniunkturalny – najważniejsze elementy zmienne

Tak jak już wskazano powyżej, to zjawisko gospodarcze można określić jako wynik różnych czynników ekonomicznych i gospodarczych występujących w badanym okresie czasu. Na wahania cyklu koniunkturalnego wpływa wiele elementów, jednak nie wszystkie z nich są trudne do przewidzenia. Sytuacje powtarzające się każdego roku w przybliżonych sezonach wpływają na PKB, np. sezon zbiorów rolniczych oraz zastoju, np. w okresie zimowo jesiennym. Dodatkowo nieprzewidziane sytuacje w kraju czy na świecie, takie jak np. globalna pandemia są trudne do przewidzenia, a znacząco wpływają na indeksy cyklu koniunkturalnego.

O autorze:
Aleksandra Karcz – pisarka,
autorka licznych artykułów lifestyle.
Absolwentka Akademii Ekonomiczno Humanistycznej w Warszawie.

Źródło:

• Współczesny cykl koniunkturalny, Danuta Hubner, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne,1989 r.