Czym jest analiza finansowa przedsiębiorstw? Jakie są rodzaje i metody analizy finansowej?

Przeprowadzenie analizy finansowej w firmie

Głównym celem firmy jest uzyskanie jak największych zysków z prowadzonej działalności. Aby przetrwać na rynku i konkurować z konkurencją, firma przeprowadza szeroko zakrojone analizy wspomagające podejmowanie decyzji. Ważnym aspektem jest poprawność analizy finansowej, która pozwala firmie ocenić swoją sytuację i porównać osiągane wyniki z konkurencją.

Analiza finansowa jako narzędzie kondycji finansowej przedsiębiorstwa

Analiza finansowa, wywodząca się z analizy ekonomicznej, skupia się na badaniu stanu finansowego przedsiębiorstw. Aby zrozumieć i ocenić stan finansowy firmy, należy przeprowadzić analizę finansową. W tym celu wykorzystuje się szeroką gamę metod i narzędzi poznawczych. Podstawą procesu oceny stanu majątkowego firmy jest sprawozdanie finansowe, które jest źródłem informacji o stanie majątkowym i finansowym jednostki biznesowej.

Pojęcie analizy finansowej przedsiębiorstwa jest w literaturze wymienne używane z terminem: standing finansowy i sytuacja finansowa terminy te są najczęściej uważane jako synonimy, ponieważ treść tych terminów jest bardzo podobna.

Wskaźniki finansowe są podstawą oceny stanu finansowego firmy, która jest narzędziem do agregowania rozproszonych informacji finansowych uwzględnionych w sprawozdaniu finansowym. Wskaźniki różnią się od siebie między innymi strukturą czy zdolnością czynników wpływających. Wskaźniki dzielą się na: syntetyczne oraz analityczne.

Szeroki zbiór czynników i zdarzeń kształtujących ich poziom to podstawa konstrukcji i funkcjonowania wskaźników syntetycznych, odmiennie do wskaźników analitycznych, które posiadają ograniczony zbiór czynników i zdarzeń. Wskaźniki syntetyczne mają zastosowanie przy badaniu ogólnej kondycji finansowej przedsiębiorstwa.

Rodzaje analizy finansowej

Wyróżnia się następujące rodzaje analizy finansowej ze względu na czas przeprowadzenia:

  1. Analiza wstępna – analiza wstępna przeprowadzona przed sporządzeniem planu działania. Jej celem jest ocena skuteczności i legalności prowadzonych działań. Służy przy formułowaniu planu działań, zwłaszcza w procesie budżetowania.
  2. Analiza bieżąca – nazywana również operatywną, to kontrola systemowa bieżących działań. Jej celem jest znalezienie rozbieżności i odchyleń od hipotetycznego zadania i ich skorygowanie.
  3. Analiza następcza – jej celem jest ocena kondycji firmy i wyników w przeszłości. Na jjej podstawie określa się kierunek przyszłych działań i podwaliny pod sformułowanie planów na kolejny etap.

Metody analizy finansowej

Ze względu na stopień szczegółowości analiz i badań można wyróżnić następujące metody analizy finansowej:

  • Metody ogólne – opiera się na badaniu zjawisk finansowych i bardzo złożonych procesów w przyrodzie. Celem tej metody jest ukazanie współzależności i określenie kierunku badań. Oto rozróżnienie między metodami indukcyjnymi i dedukcyjnymi,
  • metody szczegółowe – metoda ta obejmuje poszerzanie analiz i badań procesów gospodarczych. Dzięki nim można ocenić stan badanego zjawiska i znaleźć jego przyczynę. Tutaj porównujemy metodę porównania i metodę badań przyczynowych.

Analiza pionowa i pozioma

W ramach analizy pionowej określa się procent całkowitej wartości kontroli, na przykład podczas kontroli bilansu procent środków trwałych w aktywach ogółem. Pozwala zdefiniować główne obszary, w których firma uczestniczy. Zgodnie ze swoim charakterem analiza wertykalna jest przeprowadzana w jednym pliku raportu raz przez pewien okres czasu. Analiza pionowa jest szerzej stosowana w analizie wskaźnikowej.

Analiza pozioma umożliwia ocenę zmian w przedsiębiorstwie – poprzez badanie dynamiki wielkości finansowych lub tempa zmian (analiza przyrostowa) odgrywają szczególną rolę, np. sprzedaż, koszty, wartość środków trwałych, zobowiązania długoterminowe itp., jako część analizy poziomej, za każdym razem (jeden lub więcej) ciągłych (co najmniej dwóch) cykli w celu oceny zmiany pojedynczej wartości w czasie. Analiza pozioma może również odnosić się do rozumowania opartego na zestawieniu różnych aspektów raportu (na przykład finansowych kategorii aktywów i pasywów) lub między raportami (na przykład finansowa kategoria rachunków zysków i strat i bilansów). Typowym przykładem pierwszego zdarzenia jest analiza kapitału obrotowego, a drugim zdarzeniem jest porównanie tempa zmiany przychodów ze sprzedaży i aktywów płynnych.

Zadania analizy finansowej

Analiza ekonomiczno-finansowa to proces, który wymaga nie tylko umiejętności obliczeniowych, ale także jasnego osądu, a główny nacisk kładziony jest na prawidłowe zdefiniowanie problemu i jego tła, a następnie przetwarzanie liczb.

Należy podkreślić, że głównym zadaniem analizy finansowej jest pomoc osobom odpowiedzialnym za wyniki finansowe przedsiębiorstwa w podejmowaniu właściwych decyzji pod właściwym kątem. We wszystkich przypadkach cel analizy musi być jasno określony – w przeciwnym razie cały proces stanie się jałowym „szlifowaniem” liczb. Chociaż zarządzanie jest czasami definiowane jako „umiejętność zadawania wielkich pytań”, proces analizy finansowej powinien znaleźć sensowne odpowiedzi na te ważne pytania – czy wyniki można określić ilościowo.

Przy rozwiązywaniu problemów ekonomicznych i finansowych rozumowanie opisowe odgrywa zwykle równie ważną rolę jak wyniki obliczeń. Analiza, która nie traktuje tego elementu poważnie, nigdy nie zostanie zakończona. Dokładność i dogłębność analizy finansowej zależy również od konkretnych okoliczności. Biorąc pod uwagę przybliżony charakter wielu danych wykorzystywanych w obliczeniach, zwykle najlepiej jest udzielić odpowiedzi w postaci zakresu wartości, a nie w postaci jasno określonej wartości. Jednocześnie nie należy tracić czasu na dalsze wyrzeźbienie wyniku, który wyraźnie wskazuje na najkorzystniejszą opcję – nie ma sensu wymyślać na nowo otwartych drzwi! Ponadto zdrowy rozsądek sugeruje, że główny nacisk należy położyć na te obszary analizy, w których dodatkowa praca może przynieść największy zwrot, tak aby wyniki zrównoważyły wysiłek zmierzający do osiągnięcia tych celów.

Oceniając przeszłość, analiza finansowa ma oczywiście na celu ulepszenie, usprawnienie i usprawnienie bieżącej działalności przedsiębiorstwa, tak aby przychody i wyniki finansowe rosły szybciej niż koszty. Nawet jeśli nie wykazano, że te osiągnięcia będą miały pozytywny lub negatywny wpływ na przyszłą działalność i rozwój firmy, nawet najbardziej kompleksowa analiza dotychczasowych osiągnięć firmy została zakończona.

Analizując przeszłość, tworzymy lepszą przyszłość dla firmy. Jak wiadomo, sukces firmy zależy od trzech najważniejszych warunków, a mianowicie:

  • od pozycji przedsiębiorstwa zdobytej w przeszłości,
  • od obecnych uwarunkowań działalności firmy,
  • od umiejętnego wyboru trafnych decyzji, które wpłyną na rozwój działalności.

Analiza finansowa bada i analizuje cechy przedsiębiorstwa, mierzy wybrane wielkości i porównuje je z cechami innych podmiotów. Na podstawie danych zawartych w bilansie lub rachunku zysków i strat możemy nakreślić kierunek firmy, jakie zmiany należy wprowadzić w dotychczasowej polityce zarządzania, czy też skupić się na osiąganiu jak najlepszych wyników.

Analiza finansowa obejmuje sprawdzanie przychodów, kosztów jednostkowych, monitorowanie efektywności i płynności finansowej oraz pomiar majątku firmy. Należy jednak pamiętać, że zakres analizy finansowej jest bardzo szeroki. Analizując przychody lub koszty, nie można ignorować warunków rynkowych, poziomu konkurencji czy pozycji firmy na rynku. Badania nad danym podmiotem nie mogą być wąskie, a jedynie skupiać się na określonej skali lub samym przedsiębiorstwie. Konieczne jest uwzględnienie warunków przestrzennych i materialnych. Możemy analizować przeszłe, obecne i przyszłe działania. Za pomocą analizy finansowej możemy zbadać całą lub samodzielną jednostkę wewnętrzną przedsiębiorstwa jako obiekt, a także określić pozycję danej jednostki na rynku lub w stosunku do innych jednostek.

Osoba przeprowadzająca analizę finansową firmy

Źródło: Pexels.com

Ponadto analiza finansowa dostarcza informacji dla odbiorców wewnętrznych i zewnętrznych. Właściciele i menedżerowie są najbardziej zainteresowani rentownością, płynnością i zwrotem z kapitału. Chcą wiedzieć, czy firma terminowo spłaca swoje długi i czy firma generuje zyski. Analizując wszystkie wyniki, wyciągają wnioski i planują dalsze działania w firmie. Informacje o możliwościach zatrudnienia i rozwoju są ważne dla pracowników. Odbiorcy zewnętrzni to potencjalni inwestorzy, którzy są również zainteresowani zwrotem z zainwestowanego kapitału danego podmiotu oraz ryzykiem związanym z zainwestowanym kapitałem. Kontrahenci i pożyczkodawcy są zainteresowani możliwością zapłaty lub płynnością podmiotów gospodarczych. Chcą wiedzieć, czy firma terminowo wywiązuje się ze swoich zadań, czy jest rzetelna i spłaca długi.

Analiza finansowa a wyciąganie trafnych wniosków

Analiza finansowa to najobszerniejsza część analizy ekonomicznej, narzędzie oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Jest bardzo podobna do księgowości, ponieważ otrzymuje niezbędne informacje ze sprawozdań finansowych z księgowości, dzięki czemu może obliczyć wskaźnik finansowy, płynność i rentowność przedsiębiorstwa. Jest to szeroko rozumiana koncepcja obejmująca wszystkie rodzaje działalności gospodarczej. Za pomocą analizy finansowej możemy zinterpretować uzyskane wyniki finansowe, przeanalizować przychody i koszty sprzedaży, czy przeanalizować stan finansowy organizacji na rynku. Określamy przeszłe i obecne uwarunkowania oraz możliwości przyszłego rozwoju lub zagrożeń. Zadaniem analizy finansowej jest nie tylko ocena funkcjonowania całego działu, ale także ocena oddziałów, poszczególnych działów czy innych struktur organizacyjnych.

Analiza finansowa jest bardzo pomocna w zarządzaniu firmą, a nawet może zapobiec jej upadłości. Dzięki analizie kierownictwo może jasno wyciągać wnioski na temat podejmowanych decyzji, a także przedstawiać prognozy finansowe i kierunki rozwoju firmy. Firma na bieżąco analizuje sytuację, rzetelnie informuje o aktualnej sytuacji i wyłapuje ewentualne błędy. Oprócz warunków finansowych i majątkowych analizuje również rentowność, czyli zdolność do generowania zysków oraz płynność, czyli zdolność do płacenia. Aby dział rozwijał się normalnie i podejmował trafne decyzje, konieczne jest ciągłe sprawdzanie i kontrolowanie stanu majątku i kapitału firmy.

Bibliografia:

  • Grzegorz Gołębiowski, Agnieszka Tłaczała: Analiza finansowa w teorii i w praktyce, Warszawa: Difin, 2009, s. 87-95.