Czym jest bank centralny i jakie są jego funkcje?

Banki centralne w przeszłości pełniły różne funkcje. Bardzo często były to prywatne podmioty. Dzisiaj to głównie instytucje publiczne. Ich główne funkcje, to funkcje regulacyjne, dbają o bezpieczeństwo depozytów leżących w bankach i zapewniają stabilność bankowego sektora. Banki centralne mają do dyspozycji wiele różnych narzędzi do kreowania polityki pieniężnej.

Czym dokładnie jest bank centralny? Jakie są jego dokładne funkcje i role? I co jeszcze warto o tym wiedzieć? Zapraszamy do zapoznania się z naszym artykułem.

Podstawowa funkcja banku centralnego

Bank centralny jest odpowiedzialny za kontrolę pieniądza w gospodarce. To instytucja, która ustala stopy procentowe, kontroluje inflację i pełni rolę „banku banków”. Wszystkie te działania mają na celu utrzymanie stabilności waluty, co ma kluczowe znaczenie dla zdrowia gospodarki. Bank centralny może wpływać na dostępność kredytów i poziom oszczędności poprzez manipulowanie stopami procentowymi, a także kontrolować inflację poprzez zarządzanie podażą pieniądza. Wszystko to ma na celu stworzenie warunków do zrównoważonego wzrostu gospodarczego i stabilności finansowej.

Bank centralny vs bank komercyjny

Choć obie te instytucje noszą w nazwie słowo „bank”, ich funkcje są zupełnie inne. Banki komercyjne, takie jak te, z którymi najczęściej mamy do czynienia na co dzień, obejmują udzielanie kredytów, prowadzenie kont bankowych dla klientów i inwestowanie kapitału. Te banki działają na zasadzie zysku i są odpowiedzialne przede wszystkim przed swoimi udziałowcami. Z drugiej strony, główna rola banku centralnego skupia się na zarządzaniu gospodarką kraju. Jest to publiczna instytucja. Główna funkcja banku centralnego to utrzymanie stabilności finansowej i gospodarczej na szczeblu krajowym.

Źródło: Vecteezy

Zadania banku centralnego

• Zarządzanie polityką monetarną. Bank centralny kontroluje ilość pieniądza w obiegu, wpływając tym samym na inflację, stopy procentowe i wzrost gospodarczy.
• Stabilizacja waluty. Bank centralny dba o stabilność waluty, co jest kluczowe dla utrzymania zaufania do systemu finansowego.
• Działanie jako bank rządowy. Bank centralny jest również bankiem dla rządu, zarządzając jego kontami i długiem.

Nowoczesne role banku centralnego

Banki centralne na całym świecie przyjęły nowe role na przestrzeni ostatnich lat. Poniżej przedstawiamy kilka przykładów:

• Skup Aktywów. Na przykład, Europejski Bank Centralny zainicjował programy skupu aktywów w celu stymulowania gospodarki po kryzysie finansowym w 2008 roku. Skup aktywów pozwala na zwiększenie płynności finansowej (ma to na celu pobudzenie gospodarki).
• Cyfrowe Waluty Centralne (CBDC). W obliczu rosnącej popularności kryptowalut, niektóre banki centralne, w tym Bank Centralny Chin i Bank Anglii, rozważają wprowadzenie własnych cyfrowych walut centralnych. CBDC mogą umożliwić szybsze i tańsze transakcje, a także poprawić efektywność systemu płatności.
• Zrównoważony Rozwój. Coraz więcej banków centralnych, takich jak Bank Anglii i Europejski Bank Centralny, zaczyna postrzegać zmiany klimatyczne jako potencjalne zagrożenie dla stabilności finansowej. W związku z tym, te instytucje pracują nad integracją zasad zrównoważonego rozwoju do swoich strategii.
• Zapewnienie Stabilności Finansowej. W obliczu rosnącej złożoności systemów finansowych, banki centralne podjęły się roli monitorowania i regulowania sektora finansowego w celu zapobiegania kryzysom finansowym.

Te nowoczesne role pokazują, jak banki centralne adaptują się do zmieniającego się krajobrazu finansowego i gospodarczego. Podobnie zresztą dzieje się z innymi podobnymi instytucjami, które także podążają za współczesnością.

Na koniec…

Bank centralny jest sercem gospodarki każdego kraju, a jego zdrowie ma bezpośredni wpływ na dobrobyt obywateli. Niezależnie od konkretnych zadań, które bank centralny pełni w danym kraju, jego podstawowa funkcja zawsze polega na utrzymaniu stabilności gospodarczej.

W 2023 r., wiele banków centralnych na świecie zaczęło badać możliwość wprowadzenia cyfrowych walut centralnych (CBDC). To pokazuje, jak banki centralne adaptują się do zmieniającego się świata finansów i technologii.

Bank centralny odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu stabilności gospodarczej kraju. Zarządzanie polityką monetarną, stabilizacja waluty i obsługa rządu to tylko niektóre z zadań banku centralnego. W dzisiejszych czasach banki centralne również adaptują się do nowych technologii, takich jak cyfrowe waluty. Inne nowoczesne technologie to także wirtualna rzeczywistość czy sztuczna inteligencja, zwana AI.