Producent, który staje przed decyzją, jak dużo danego dobra będzie produkować, musi brać pod uwagę opłacalność produkcji. Wymaga to wykonania analizy kształtowania się poziomu kosztów, tak aby osiągnąć maksymalnie rentowną produkcję. Ile danego dobra wytworzyć, aby koszt kolejnej jednostki tego dobra nie zaczął się zwiększać. Przedsiębiorca musi wziąć pod uwagę koszt krańcowy. Czym ów koszt krańcowy jest i jaką ma definicję? Sprawdźmy!
Co to jest koszt krańcowy?
Koszt krańcowy to wzrost kosztów całkowitych, który jest skutkiem wzrostu produkcji o jednostkę. Inaczej mówiąc, jest to koszt wyprodukowania kolejnej jednostki danego dobra lub świadczonej usługi. Inne określenie kosztu krańcowego to koszt marginalny (po angielsku marginal cost MC).
Wzór matematyczny na obliczenie koszt krańcowego wygląda tak:
MC=ΔTC/ΔQ
gdzie:
MC – koszt krańcowy
ΔTC – przyrost kosztu całkowitego (ang. total cost TC)
ΔQ – przyrost produkcji
Geneza powstania pojęcia
Po raz pierwszy określenie 'koszt krańcowy’ wystąpiło w ekonomicznych rozmyślaniach o problematyce rent i prawa malejących przychodów u Davida Ricardo. Był to żyjący w latach 1772-1823 angielski ekonomista, zaliczany do grona klasyków ekonomii. Ricardo, rozmyślając nad rentą z dobra ziemskiego od strony kosztów produkcji, sformułował pojęcie koszty krańcowe. Zauważył, iż koszty produkcji zboża zwiększają się, gdy ziemia jest intensywniej uprawiana.
Wreszcie ustalił, że koszt marginalny równa się łącznemu przyrostowi kosztu, który jest konieczny, aby wyprodukować dodatkowej jednostki produktu lub usługi. Tak właśnie rozpoczęła się znana i nauczana także współcześnie szkoła rachunku marginalnego, gdzie zamiast liczb globalnych najważniejsze są wzrost i zasady ich zmian.
Koszt krańcowy a koszt przeciętny
Przeciętny koszt całkowity maleje, gdy koszt marginalny jest od niego mniejszy. Natomiast kiedy koszt krańcowy jest większy, to przeciętny koszt całkowity rośnie. Jest to ze sobą ściśle związane i powoduje, że krzywa przeciętnego kosztu całkowitego i krzywa kosztu krańcowego przecinają się. Miejsce to nazywamy punktem minimum.
Dzieje się tak dlatego, że gdy produkcja jest na niskim poziomie, przeciętny koszt całkowity jest większy od kosztu krańcowego, tak więc jest coraz mniejszy z każdą kolejną jednostką. Jednak po przecięciu się obu krzywych, dzieje się rzecz odwrotna – przeciętny koszt całkowity zaczyna się zwiększać z każdą kolejną wyprodukowaną jednostką.
Prawo malejących przychodów
Prawo malejących przychodów prowadzi do tego, że produkt krańcowy wzrasta, aż dojdzie do maksimum, a potem już maleje. Z tego wynika, że koszt marginalny maleje, aż dotrze do minimum, po czym wzrasta. Dopóki koszty krańcowe spadają, produkt końcowy rośnie. W sytuacji, gdy produkt krańcowy osiąga maksimum, to koszty krańcowe dochodzi do najmniejszej swojej wartości. Krzywa kosztów marginalnych jest przeciwieństwem krzywej produkcyjności marginalnej.
Krzywa kosztu marginalnego
Wygląd krzywej kosztu krańcowego jest ściśle powiązana z prawem malejących przychodów. Na początku, gdy rozkręcamy produkcję, koszt wytworzenia kolejnych jednostek danego dobra jest niższy od kosztu wytworzenia jednostek poprzednich. Koszt marginalny maleje. Jednak powyżej pewnego stadium produkcji przychody zaczynają się zmniejszać. Koszt marginalny zaczyna rosnąć. Wygenerowanie kolejnych jednostek danego dobra pochłania coraz więcej zasobów.
Diagramem kosztów marginalnych jest krzywa, która na początku maleje do osiągnięcia swojego minimum, by potem zacząć rosnąć. Oznacza to, że gdy następne wkłady czynnika zmiennego powodują zwiększenie przyrostu produkcji do pewnego momentu, a w dalszej kolejności zaczynają maleć przychody, wtedy koszt wygenerowania następnej produkcji zmienia się w przeciwny sposób. na początku maleje by potem rosnąć. Tak więc zwiększenie się kosztu marginalnego powoduje zmniejszenie produkcji danego towaru lub usługi.
Przykłady na koszt krańcowy
Źródło: Freepik.com
Przykład pierwszy
Firma odzieżowa z Wielkiej Brytanii produkuje 500 bardzo ekskluzywnych par butów po koszcie 150 000 funtów brytyjskich. Wzrost produkcji o kolejną parę butów spowodował zwiększenie kosztów całkowitych do 150 350 funtów brytyjskich. Wynika z tego wniosek, że koszt marginalny ostatniej pary tych butów wynosi 350 funtów brytyjskich. Pokażmy to we wzorze:
MC = ΔTC / ΔQ = (150 350 funtów – 150 000 funtów) / (501 par butów- 500 par butów) = 350 funtów / 1 para butów = 350 funtów
Przykład drugi
Piekarnia z Nowego Sącza wypieka każdego dnia 1000 bochenków chleba wieloziarnistego przy koszcie całkowitym 1250 złotych. Właściciel postanawia zwiększyć produkcję o 25 dodatkowych bochenków. Okazało się, że koszt całkowity wzrósł do wartości 1283 złotych i 75 groszy. O ile wzrósł koszt krańcowy jednego dodatkowego bochenka chleba wieloziarnistego? Obliczmy to teraz
MC = ΔTC / ΔQ = (1283,75 złotych – 1250 złotych) / (1025 bochenków – 1000 bochenków) = 33,75 zł / 25 bochenków = 1 złoty 35 groszy za bochenek
Odpowiedź:
Koszt krańcowy wyprodukowania 25 dodatkowych bochenków chleba wieloziarnistego wyniósł 33 złotych i 75 groszy, co dało wynik 1 złoty i 35 groszy za każdy kolejny pojedynczy bochenek.
Bibliografia:
- Begg, S. Fischer i R. Dornbusch „Mikroekonomia 2003″, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
Najnowsze komentarze