Co pokazuje krzywa Laffera i jak należy ją interpretować?

Krzywa Laffera jest teoretycznym wyjaśnieniem związku pomiędzy wysokością opodatkowania ustalonego przez rząd a realnymi wpływami do kasy państwowej przy tej stawce podatkowej.

Krzywa Laffera – skąd wzięło się to określenie?

Koncepcja krzywej została wprowadzona do nauk ekonomicznych przez amerykańskiego ekonomistę – Arthura Laffera. Początkowo, ze względu na fakt, iż opowiadała się za niższymi stawkami podatkowymi, była wykorzystywana jako narzędzie polityczne w kampaniach wyborczych polityków, których program pokrywał się z wnioskami wyciągniętymi z modelu. To przyczyniło się z kolei do traktowania krzywej Laffera po macoszemu i poświęcenia jej stosunkowo niewielkiej ilości publikacji naukowych, które jeśli się pojawiały, znacznie upraszczały teorię.

Czym dokładnie jest krzywa Laffera?

Krzywa Laffera jest teorią zakładającą, że podatki nie mogą być pobierane przy ekstremach o wartościach 0% i 100%. Zakłada ona istnienie jednej, optymalnej stawki podatkowej, która znajduje się między nimi i maksymalizuje wpływy do państwowej kasy.

Do głównych założeń teorii należy teza mówiąca, że jeśli opodatkowanie danej działalności wzrośnie powyżej określonego poziomu, ilość wytwarzanych przez nią dóbr znacznie spadnie. 

Przy zbyt wysokim opodatkowaniu, pracownicy fabryki zaczynają dostrzegać, że ich dodatkowy wysiłek jest kompletnie nieopłacalny i skutkuje niższym dochodem netto.
W ten sposób produkują mniej, wysokość ich dochodów spada, a wraz z nią wpływy trafiające do rządu. Innymi słowy, krzywa Laffera próbuje wytłumaczyć, w jaki sposób nieracjonalne podwyższanie podatków przynosi efekt odwrotny do zamierzonego.

Wykres krzywej Laffera

Źródło: pl.wikipedia.org

Wysokość aktualnego podatku określamy na osi poziomej, oś pionowa reprezentuje zaś przychody z opodatkowania przy konkretnej stawce.

Krzywa przyjmuje kształt paraboli, która pokazuje, że w początkowym momencie, gdy stawka podatku wynosi 0%, rząd nie odnotowuje żadnych wpływów.

Następnie, stawka podatkowa zostaje podniesiona, co w pewnym momencie skutkuje wzrostem przychodów do punktu określanego przez Laffera, jako optymalna stawka podatkowa. Po przekroczeniu punktu, dalszy wzrost podatków zaczyna powodować spadek przychodów.

Oznacza to, że próby opodatkowania obywateli powyżej pewnego poziomu, są kompletnie nieopłacalne i paradoksalnie zmniejszają wpływy do państwowego budżetu. 

Powód jest prosty. Motywacja zatrudnionych spada i nie chcą oni pracować więcej, ponieważ mają poczucie, że rząd zabiera im zbyt dużą część dochodów.

W sytuacji ekstremalnej, czyli przy stawce wynoszącej 100%, wpływy z tytułu podatków będą zerowe, ponieważ nikt nie będzie pracował, mając świadomość, że wszystkie osiągnięte przez nich dochody zostaną przekazane państwu w ramach opodatkowania.

Na krzywej Laffera punkt optymalny określa najbardziej efektywną stawkę podatku, do której osiągnięcia powinien dążyć rząd.

Jakie znaczenie ma Krzywa Laffera?

Laffer zaprezentował swoją krzywą w roku 1974, kiedy większość ekonomistów opowiadała się za zwiększeniem wydatków rządu w celu pobudzenia gospodarki, co z kolei oznaczało więcej podatków.

Polityka ta przynosiła jedynie straty, co próbował wytłumaczyć Laffer, twierdząc, że problem nie leży po stronie zbyt niskiego popytu, ale wynika z ciężaru horrendalnie wysokich podatków, które odbierają obywatelom środki na konsumpcję, a producentom — motywację do wytwarzania dóbr.

Obniżki podatków na Krzywej Laffera

Obniżki stawek podatkowych są mieczem obosiecznym – chociaż każde zmniejszenie stawki przekłada się bezpośrednio na mniejsze wpływy do budżetu, w dłuższej perspektywie daje podatnikom więcej pieniędzy.

Dzięki temu rośnie aktywność biznesowa obywateli — firmy zatrudniają więcej pracowników, którzy z kolei więcej wydają, co w końcowym rozrachunku prowadzi do zdrowego rozwoju gospodarczego.

Wzrost ten tworzy większą podstawę opodatkowania i generuje wyższe całkowite dochody podatkowe w dłuższej perspektywie.

Wysoka stawka podatkowa zwiększa obciążenie podatnika i chociaż na krótkim dystansie może to do pewnego stopnia podreperować budżet, od pewnego momentu przynosi dotkliwe straty. Ilość pieniędzy, którymi dysponują podatnicy, ulega zmniejszeniu, co z kolei przekłada się na wysokość ich wydatków konsumpcyjnych. Kiedy spada popyt, spadają także podaż, wpływy z podatków, a bezrobocie gwałtownie wzrasta.

Podsumowanie

Reasumując, paraboliczna krzywa Laffera zakłada, że:

• Przy ekstremalnych poziomach opodatkowania – 0 oraz 100%, rząd nie jest w stanie funkcjonować ze względu na brak przychodów z tytułu podatków lub bezrobocie rośnie do 100%, ze względu brak motywacji do pracy w społeczeństwie.
• Wzrost opodatkowania ponad poziom optymalny poprawia sytuację finansową kraju jedynie na krótką metę.
• Istnieje optymalna stawka podatkowa, która utrzymuje równowagę między wysokością wpływów do budżetu a nastrojami społecznymi i wynikającym z nich stanem gospodarki kraju.
• Zbyt wysokie opodatkowanie powoduje kolejno: spadek konsumpcji, spadek ilości produkowanych dóbr i w konsekwencji — wzrost bezrobocia.

Źródła:

• http://ekonomia.wne.uw.edu.pl/ekonomia/getFile/784,
• Blinder, Alan S. 1981. „Thoughts on the Laffer Curve”. W: The Supply Side Effetcs of Economic Policy, red. Laurence H. Meyer, 81‒92. Boston: Kluwer.